گالگا
نام انگلیسی: |
goat's-rue |
نام علمی: |
Galega officinalis L. |
خانواده: |
Fabaceae |
مقدمه
گالگا در طب سنتی بسیاری از کشور های اروپایی به عنوان گیاهی که باعث کاهش قند خون می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه نیز باعث تحریک تولید شیر در مادران شیر ده می شود. از این رو، در بسیاری از کشور ها به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد و نام علف شیر یا علف شیرآور را برای آن انتخاب کرده اند.
مواد موثر موجود در پیکره رویشی این گیاه، قند خون را کاهش می دهد و برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف این گیاه، نه تنها سبب افزایش متابولیسم گلوکز می شود بلکه در سوخت و ساز چربی ها و پروتئین ها موثر است.
به لحاظ استفاده دارویی از گالگا، این گیاه در سطوح کم و بیش وسیعی در کشور ما کشت می شود.
مشخصات گیاه
گالگا گیاهی است علفی، چند ساله متعلق به تیره پروانه آسا. منشا اصلی پیدایش این گیاه نا مشخص است ولی این گیاه در مرکز، غرب و جنوب اروپا گسترش زیادی دارد. از این رو برخی محققان، اروپا را منشا این گیاه می دانند. ساقه گالگا مستقیم، تو خالی و ارتفاع آن بین 40 تا 100 سانتی متر متفاوت است. برگ ها متناوب و چند برگچه ای است. تعداد برگچه ها 11 تا 17 عدد است. برگچه نیزه ای یا بیضوی شکل به طول 5/1 تا 4 سانتی متر می باشد. سطح زیرین برگچه ها، روشن تر از سطح رویی آن می باشد.
گل ها به صورت مجتمع در انتهای ساقه اصلی و انشعاب های جانبی آن ظاهر می شود. ساقه گل دهنده بلند و پوشیده از گل می باشد. طول ساقه گل دهنده 2 تا 4 سانتی متر است. در برخی شرایط اقلیمی، طول آن به 10 سانتی متر نیز می رسد. گل ها کوچک، رنگ آن بنفش مایل به ارغوانی و بندرت سفید رنگ می باشد.
گل ها اواخر بهار (خرداد) ظاهر می شوند. تعداد پرچم ها 10 عدد است که مادگی را احاطه می کنند. مادگی دارای یک برچه و چند تخمک بوده و میوه آن نیام است.ریشه ضخیم است و حاوی انشعاب های فراوان می باشد که به طور عمودی در خاک فرو می رود.
میوه گالگا غلاف دارد و طول آن 2 تا 4 سانتی متر و ضخامت آن 2 تا 3 میلی متر است. داخل میوه تعدادی دانه به رنگ قهوه ای روشن وجود دارد. طول دانه 4 تا 8/4 میلی متر و ضخامت آن 1 تا 5/1 میلی متر است. دانه بسیار محکم است و در طول آن یک شیار کم و بیش عمیق وجود دارد.
مواد موثره موجود در پیکره رویشی گالگا عبارتند از گوانیدین و ترکیباتی که منشا گوانیدینی دارند، مانند گالگین و هیدروکسی گالگین که به گروه آلکالوئید ها وابسته است. پیکر رویشی همچنین حاوی مقادیر کمی فلاونوئید و ساپونین و همچنین حاوی استروئید ها مانند کلسترول، بتا – سیتوسترول و استیگماسترول می باشد.
نیازهای اکولوژی
بذر گالکا در دمای 5 تا 25 درجه سانتی گراد جوانه می زند. دمای 35 درجه سانتی گراد مانع از سبز شدن بذر می شود. گالگا در خاک های عمیق و مرطوب به خوبی می روید. کشت این گیاه در خاک های سنگین مناسب نیست و باعث کاهش عملکرد پیکر رویشی می شود. آب ایستایی، باعث خشک شدن گیاهان می شود. چنانچه از خاک های اسیدی برای کشت گالگا استفاده می شود، مقداری آهک به آن اضافه می گردد.
بررسی ها نشان می دهد گالگا با شرایطی که تغییرات روزانه درجه حرارت زیاد باشد، به خوبی سازگار نمی شود. دمای 25 درجه سانتی گراد در روز و دمای 22 درجه در شب، اثر مطلوبی در افزایش عملکرد پیکر ر.یشی گیاه دارد.
تناوب کاشت
گالگا را باید با غلات و گیاهان وجینی (چغندر و سیب زمینی) کشت کرد. کشت توام گالگا با جو دوسر توصیه می شود و باعث افزایش عملکرد هر دو محصول می شود. پس از برداشت گالگا، زمین از مقادیر مناسبی ازت برخوردار می باشد و می توان اقدام به کشت گیاهانی کرد که به ازت نیازمندند.
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز
عملکرد پیکره رویشی گالگا با افزودن کود های اکسید فسفر و اکسید پتاس، هر یک به مقدار 120 کیلوگرم در هکتار، افزایش می یابد. نیاز گیاه به ازت، از طریق تثبیت ازت در ریشه تا حدودی تامین می شود. تحقیقات نشان می دهد که دو عنصر فسفر و پتاس، نقش عمده ای در عملکرد پیکر رویشی و مواد موثره آن دارند.
توصیه می شود در سال اول رویش 50 کیلو گرم در هکتار ازت، 40 کیلوگرم در هکتار فسفر و 210 کیلوگرم در هکتار پتاس و از سال دوم به بعد 60 کیلوگرم در هکتار فسفر و 300 کیلوگرم در هکتار پتاس در فصل پاییز به خاک اضافه شود. کود های حیوانی نیز نقش عمده ای در بهبود رشد و افزایش عملکرد دارد.
آماده سازی خاک
پس از افزودن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه، شخم عمیقی (به عمق 25 تا 30 سانتی متر) زده می شود. برداشت سگ ها و قلوه سنگ های درشت، باعث سهولت در توسعه ریشه و افزایش عملکرد پیکر رویشی می شود. اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها، زمین را باید برای کشت تسطیح کرد.
تاریخ و فواصل کاشت
اواسط فروردین، زمان مناسبی برای کشت گالگا در زمین دائمی است. فاصله ردیف ها 25 تا 30 و فاصله دو بوته در طول ردیف، 25 سانتی متر توصیه می شود. بذر مصرفی برای هر هکتار زمین، 30 تا 35 کیلوگرم با کیفیت مطلوب است.
روش کاشت
بذر ها به طور مستقیم در زمین اصلی به طور ردیفی کشت می شوند. پس از کشت، انجام غلتک مناسبی، باعث تراکم بخشیدن به بستر سطحی خاک می شود. بلافاصله پس از کاشت، باید زمین را آبیاری کرد.
مراقبت و نگهداری
در طول رویش گالگا، چند بار باید اقدام به برگرداندن فاصله بین ردیف ها نمود تا به تنه علف های هرز را از بین برد، بلکه تهویه خاک به طور مطلوب صورت گیرد و سبب افزایش عملکرد شود.
گالگا در طول رویش ممکن است به وسیله سوسک سیب زمینی مورد حمله قرار گیرد. آفات شناخته شده دیگر، انواع سرخرطومی ها می باشند که از حاشیه برگ ها تغذیه کرده و خسارت های عمده ای به محصول وارد می کنند.
بیماری های قارچی نیز ممکن است به گالگا آسیب وارد سازند، که مهمترین آنها سفیدک و زنگ می باشند. با استفاده از عملیات به زراعی مناسب، می توان بیماری های فوق را کنترل کرد.
برداشت محصول
پیکر رویشی گیاه گالگا در مرحله تمام گل از بیشترین مقدار مواد موثره برخوردار است. با داس یا ماشین برداشت، باید اقدام به جمع آوری برگ ها، گل ها و سرشاخه های جوان نمود. در سال اول یک بار ولی از سال دوم به بعد 2 و یا حتی 3 بار می توان پیکر رویشی را برداشت نمود. از برداشت ساقه های پایینی باید خودداری کرد، زیرا باعث ضعف گیاه شده و رشد مجدد را به تعویق می اندازد. از این رو، توصیه می شود گیاهان از فاصله 40 سانتی متری سطح زمین برداشت شوند سپس ساقه های ضخیم و نامناسب را زا بقیه قسمت های مناسب جدا کرد. پس از برداشت، باید اقدام به خشک کردن آنها نمود. از سایه یا خشک کن های الکتریکی می توان برای خشک کردن پیکر رویشی گالگا استفاده کرد. نسبت اندام تازه به خشک، 5 تا 6 به 1 می باشد.
مقدار عملکرد پیکره رویشی تازه در سال در سال اول رویش 2 تا 4 تن و از سال دوم به بعد، 4 تا 8 تن در هکتار است.