کاملینا یا منداب شتری (کتنجک)
نام انگلیسی: camelina, gold-of-pleasure, false flax
نام علمی: Camelina sativa
خانواده: Brassicaceae
مشخصات گیاه
گیاهی است علفی، دارای ساقه راست و کمی خشن، به ارتفاع 30 سانتی متر الی 120 سانتی متر که منشاء اولیه آن، نواحی استیپی آسیا بوده و از آنجا به مناطق دیگر راه یافته است. پرورش آن امروزه به علت مصارفی که روغن دانه گیاه در نقاشی و صابون سازی دارد، در کشور های مختلف مانند فرانسه، آلمان، سویس، هند و روسیه معمول است. سرعت رشد گیاه در محیط کشت مناسب بحدی است که 3 ماه پس از کاشتن دانه، می توان از آن بهره برداری به عمل آورد. برگ های باریک و دراز آن، حالت ساقه آغوش و پهنک منتهی به 2 زائده در محل اتصال به ساقه دارد. گل های آن کوچک، زرد رنگ و واقع در راس انشعابات ساقه است. میوه خورجینک آن، گلابی شکل، واقع بر روی دمگل دراز و محتوی دانه های بسیار کوچک، به رنگ قهوه ای مایل به زرد یا مایل به قرمز است. پراکندگی آن امروز به نحوی است که در غالب مناطق مساعد اروپا، آسیا و بعضی نواحی شمالی آفریقا یافت می گردد.
نیازهای اکولوژیکی
آذربایجان، دیلمان، خسرو، اطراف ارومیه، برخی از نواحی غربی ایران، همدان
ترکیبات شیمیایی
دانه گیاه دارای نوعی ماده روغنی معادل 15 تا 30 درصد است. این ماده پس از استخراج، به صورت مایعی به رنگ زرد به دست می آید. بو و طعم آن کمی شبیه بو و طعم سیر است. در حالت تازه قابل خوردن است ولی معمولا از آن برای مصارف صنعتی استفاده به عمل می آورند. روغن مذکور از گلسیرید های اسید های اولئیک، پلمتیک، اروسیک و لینئیک تشکیل می یابد.
خواص درمانی
از دانه گیاه می توان به عنوان ملین استفاده به عمل آورد زیرا دانه ها در مجاورت آب، مقداری مواد لعابی خارج می کنند که خود باعث سهولت دفع و رفع یبوست می گردد. ضمنا با مصرف آن، تحریک مخاط دستگاه هضم از بین می رود. در درمان بواسیر نیز اثرات مفید ظاهر می نماید.
در استعمال خارج، اثر نرم کننده پوست دارد و از آن، جهت درمان ترک و شقاق پوست بدن می توان استفاده کرد و اگر با سفیده تخم مرغ مخلوط گردد و سپس بر روس سوختگی ها اثر داده شود، درد و ناراحتی را تسکین می بخشد. کلیه قسمت های گیاه نیز طبق نظر اطبای قدیم، در رفع التهاب های موضعی موثر واقع می گردد.
چون صابون حاصل از روغن گیاه، نرمی و لطافت به پوست بدن می بخشد از این نظر مورد توجه است.