به طور کلی مواد و عناصر غذایی توتون به شرایط اقلیمی بخصوص مقدار آبیاری ، نوع خاک و روش کاشت و همچنین رقم گیاه بستگی دارد و این عناصر باید به شرح زیر در اختیار گیاه قرار داده شوند .

چنانچه توتون در خاکهای سنگین کشت شود ، ازت مورد نیاز نصف مقداری است که در خاکهای سبک شنی کشت می گردد . 20 تا 25 درصد ازت در فصل پاییز هنگام آماده سازی خاک و بقیه در فصل بهار به طور سرک باید در اختیار گیاه قرار گیرد .

فسفر در خاکهای سنگین به سختی شسته می شود ، از این رو می توان تمام فسفر مورد نیاز گیاه را در فصل پاییز به خاک اضافه کرد . در حالی که در خاکهای سبک شنی نیمی از فسفر در فصل پاییز و بقیه در فصل بهار باید به خاک اضافه شود .

در خاکهای سنگین ، 60 تا 70 درصد پتاس در فصل پاییز و 30 تا 40 درصد بقیه در فصل بهار باید در اختیار گیاهان قرار گیرد . ولی در خاکهای سبک شنی تمام پتاس در اوایل بهار قبل از انتقال نشاءها به زمین اصلی باید به خاک اضافه شود .

خاک خزانه هایی که برای تولید نشاء مورد استفاده قرار می گیرد باید حداقل 10 تا 15 درصد ترکیبات هوموسی داشته باشد . هر یکصد گرم خاک خزانه باید حاوی 209 میلیگرم ازت ، 50 تا 80 میلی گرم اکسیدفسفر و 200 تا 300 میلی گرم اکسید پتاس باشد . این عناصر باید تا عمق 10 تا 15 سانتی متری خاک خزانه وجود داشته باشند و

آماده سازی خاک

در زمینهایی که توتون کشت می شود باید عاری از علف هرز و فاقد هر گونه سنگ و کلوخ باشد تا ریشه بتواند به سهولت در خاک گسترش یابد . خاک باید رطوبت را به اندازه کافی در خود نگه دارد و از زه کشی مناسبی نیز برخوردار باشد . بافت خاک نیز باید به گونه ای باشد که عمل تهویه به سهولت انجام گیرد .

فصل پاییز پس از افزودن کودهای حیوانی مورد نیاز گیاه ، زمین باید شخم مناسبی زده شود . عمق شخم به بافت خاک و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین 20 تا 35 سانتی متر مناسب است . پس از شخم کودهای شیمیایی مورد نیاز به خاک اضافه می شود .

پس از شکستن کلوخها زمین را تسطیح و بستر خاک را برای کشت گیاه آماده می کنند .

تاریخ و فواصل کاشت

زمتن مناسب برای کاشت بذر در خزانه متفاوت است و به شرایط اقلیمی منطقه بستگی دارد. بذرهای توتون را می توان از اوایل زمستان تا اواسط بهار در خزانه کشت کرد . بذرها به صورت دست پاش یا در ردیفهایی به فاصله دو سانتی متر کشت می شوند . مقدار بذر مورد نیاز متفاوت است و به نوع گیاه ، روش کاشت و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد . به طور کلی برای هر متر مربع به یک گرم بذر با کیفیت مطلوب (800 تا 1000 بذر در هر متر مربع) نیاز می باشد .

نشاء ها را در مرحله پنج تا هفت برگی (از اواسط بهار) می توان به زمین اصلی منتقل کرد . در این مرحله ارتفاع نشاءها بین 10 تا 15 سانتی متر است . فاصله ردیفهای کاشت نیز متفاوت است و به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش بخصوص وضعیت آفتاب منطقه بستگی دارد . نشاءها در ردیفهایی به فاصله 60 تا 80 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 40 سانتی متر در زمین اصلی باید کشت شوند . چنانچه هوا ابری و نور کم باشد بوته ها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله 100 تا 117 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 35 تا 50 سانتی متر باید کشت شوند .

چنانچه بوته ها تراکم کمتری داشته باشند ، بر اثر استفاده بیشتر از نور مقدار ((نیکوتین)) برگها افزایش می یابد .

روش کاشت

کاشت و تکثیر توتون توسط بذر و به طور غیر مستقیم انجام می گیرد . از آن جایی که بذر توتون بسیار کوچک است کشت مستقیم آنها امکان پذیر نمی باشد .

در کشت غیر مستقیم ، از خزانه زیر پلاستیک استفاده می شود . در سطوح وسیع کشت ، عرض چنین خزانه هایی 7/5 متر و در سطوح کم عرض آنها بین 4/5 تا 6 متر مناسب است . برای هر هکتار زمین به 50 تا 70 متر مربع خزانه نیاز است . در هر متر مربع فضای خزانه می توان 700 تا 900 نشاء تولید کرد .

پس از کاشت به ضخامت 3/0 تا 5/0 سانتی متر روی بذرها را باید با خاک نرم پوشاند . چون نشاء توتون به تغییرات درجه حرارت بسیار حساس است ، از این رو جهت تثبیت دمای محیط چنین خزانه هایی از بخاریهای مخصوص باید استفاده کرد . در این شرایط رویش نشاءها با اطمینان بیشتری صورت می گیرد . چنانچه امکان استفاده از بخاری نباشد باید پس از کشت بذر ، به ازای هر ده متر مربع 8/0 تا یک کیلوگرم خاک اره ، یا کاه کندم یا جو در محل کشت شده پخش کرد . سپس روی آن را با پوششهای پلاستیکی پوشاند . روزهایی که هوا گرم و آفتابی باشد باید پوششهای پلاستیکی را به مدت سه تا چهار ساعت جمع کرد و پس از آبیاری ، روی بستر کشت مجددا" پوشانده شود . تا زمانی که همه بذرها سبز نشده اند باید خزانه را به طور مرتب آبیاری کرد . آبیاری باید با دقت کامل انجام شود تا سبب جا به جایی بذرها که تقریبا" سطحی کشت شده اند نشود . سه هفته پس از سبز شدن می توان به برچیدن پوششهای پلاستیکی از بستر کشت اقدام نمود .

رویش گیاه توتون شامل دو مرحله است :

مرحله اول : ا زبدو رویش بذر تا تشکیل دومین برگهای حقیقی . این مرحله 12 تا 15 روز به طول می انجامد . در این مرحله گیاهان به تغییرات آب و هوایی بسیار حساس هستند . از این رو باید دمای درون گلخانه توسط بخاری تنظیم شود . درجه حرارت مناسب در این مرحله 20 تا 30 درجه سانتی گراد است . در این مرحله باید گیاهان را دوبار آبیاری نمود.

مرحله دوم : از بدو تشکیل سومین برگ حقیقی تا انتقال نشاءها به زمین اصلی است . این مرحله 25 تا 30 روز به طول می انجامد . رویش گیاهان در این مرحله سریعتر از مرحله اول است . در این مرحله گیاهان به مقدار بیشتری آب (ده لیتر در هر لیتر مربع ) نیاز دلرند .

وقتی نشاءها پنج برگی شدند می توان آنها را به زمین اصلی منتقل کرد .

نشاء کاری : اواسط بهار (اوایل اردی بهشت تا اوایل خرداد) هنگامی که بوته ها پنج تا هفت برگی شدند نشاءها را می توان به زمین اصلی منتقل کرد . در این مرحله گیاهان 60 تا 80 روز را در خزانه گذرانده و قادر به تحمل شوک حاصل از عمل انتقال می باشند .

چند روز قبل از انتقال نشاءها به زمین اصلی پوششهای پلاستیکی خزانه را جمع آوری می کنند تا نشاءها با هوای محیط طبیعی خود سازگار شوند . قبل از انتقال نشاءها بستر خزانه را باید آبیاری کرد تا هنگام خارج کردن نشاءها از خاک ریشه آنها به علت خشکی قطع نشود .

نشاء کاری صبح زود یا عصر هنگامی که هوا خنک است انجام می شود . نشاء کاری در سطوح وسیع کشت با ماشین نشاء کاری انجام می گیرد .

پس از انتقال نشاءها به زمین اصلی بلافاصله آنها را باید آبیاری کرد . مدتی پس از نشاء کاری باید عمل واکاری را انجام داد و با مشاهده بوته های خشک شده بوته های جدید را جایگزین آنها نمود .

مراقبت و نگهداری

در خزانه : به منظور جلوگیری از رشد و توسعه علفهای هرز و همچنین از بین رفتن عوامل بیماریزا ، خاک خزانه را باید با موادی مانند واپام یا متیل بروماید و همچنین با استفاده از قارچ کشهایی مانند فوندازول (به مقدار دو گرم در هر متر مربع) و مخلوط ردومیل – زینب (به مقدار پنج گرم در متر مربع) ضدعفونی کرد . این عمل باید تا ضخامت پنج سانتی متری از سطح خاک انجام گیرد . پس از کاشت بذر سطح خزانه را با ضخامت مناسب (3/0 تا 5/0 سانتی متر) توسط ماسه بسیار نرم یا خاک برگ باید پوشاند . آبیاری منظم و وجین علفهای هرز سطح خزانه امکان هماهنگی در رویش بذرها را فراهم می سازد .

توتون از بدو کاشت در خزانه تا برداشت و حتی پس از برداشت توسط عوامل بیماریزا همواره تهدید می شود . نشاءها در خزانه ممکن است به عوامل بیماریزای قارچی مانند سفیدک دروغی و سفیدک سطحی آلوده شوند . علیه این بیماریها می توان از مخلوط 1/0 درصد دومیل و زینب و یا از محلول 1/0 تا 5/0 درصد فوندازول به فاصله هر ده روز استفاده کرد .

برای جلوگیری از ابتلای گیاهان به عوامل بیماریزای قارچی باید از بذرهای سالم استفاده کرد . بذرها را پس از برداشت باید با قارچ کشهای مناسب تیمار و سپس نگهداری کرد . استفاده از زمان کاشت مناسب ، ضدعفونی کردن بستر خاک خزانه و جمع آوری و خارج کردن اندامهای آلوده ، آبیاری مناسب و بالاخره استفاده از ارقام مناسب راههای جلوگیری از ابتلای گیاهان به عوامل بیماریزای قارچی است .

گیاهان خزانه را 8 تا 10 روز قبل از انتقال باید آبیاری کرد . سپس بوته ها را به همراه مقداری خاک از خزانه خارج نمود و ظرف حداکثر هشت هفته به انتقال آنها به زمین اصلی اقدام کرد .

در زمین اصلی یک هفته پس از انتقال نشاءها به زمین اصلی جهت سهولت در تهویه خاک و مبارزه با علفهای هرز ، خاک بین ردیفها و فواصل بوته ها را باید برگردان کرد . بهتر است عمل برگردان کردن خاک را دو تا سه مرتبه (تاقبل از بسته شدن ردیفها بر اثر رشد گیاهان) انجام داد .

توتون در طول رویش ممکن است به بیماریهایی مانند سفیدک سطحی و سفیدک دروغی مبتلا شود . در این صورت می توان هر 14 تا 16 روز یک بار از قارچ کشهای مناسب مانند مخلوط ردومیل – زینب ، به مقدار دو کیلوگرم در هکتار استفاده کرد . استفاده از عملیات به زراعی مناسب نقش عمده ای در عدم ابتلای گیاهان  به این بیماریها دارد .

برخی آفات مانند شته سبز و تریپس توتون می تواند در طول رویش صدمه های زیادی به محصول وارد کنند . برای مبارزه با این آفات می توان از سم دی متوات 40 درصد و پریمور 33 به مقدار 3/0 کیلوگرم در هکتار یا سایر سموم مناسب استفاده کرد .

برای افزایش کمی و کیفیت توتون (مزه ، بو و خاصیت آتش پذیری) پس از تشکیل گل باید آن را از ناحیه زیر گل آذین به همراه دو تا سه برگ قله ای قطع کرد . این عمل را گل زنی می گویند . عمل گل زنی سبب می شود تا برگها بزرگتر شده و سریعتر به اندازه نهایی خود برسند . زمان مناسب برای گل زنی هنگامی است که 50 درصد گیاهان به غنچه رفته باشند .

شاخه های فرعی که از زاویه برگها منشعب می شوند نیز باید قطع گردند . قطع این ساقه ها در بهبود کیفیت برگ توتون بسیار موثر است . عمل گل زنی معمولا" یکبار ولی قطع شاخه های فرعی ممکن است چند بار صورت گیرد . قطع گل و ساقه های فرعی با دست یا با ماشینهای مخصوص امکان پذیر است .

اخیرا" در بسیاری از کشورهای غربی و آمریکا برای قطع شاخه های فرعی از ماده شیمیایی آف – شوت تی 85 (با ماده موثره 63 درصد الکل چرب) به مقدار 20لیتر در 500 لیتر آب برای هر هکتار استفاده می شود . این ماده به صورت محلول روی گیاهان پاشیده می شود . چند ساعت پس از استفاده ، شاخه های فرعی سیاه شده و می افتند . معمولا" 8 تا 10 روز پس از استفاده از محلول اف – شوت تی 85 ممکن است شاخه های فرعی جدیدی مجددا" رویش کند . در این صورت باید از محلول ام – اچ – 30 (اسید هیدرازیدمالئین) به مقدار 20 لیتر در 500 لیتر آب برای هر هکتار استفاده کرد .

تحقیقات اخیر نیز نشان می دهد کاربرد فلوباکس چهار درصد نتایج مطلوبی در از بین بردن شاخه های فرعی گیاه توتون دارد .

برداشت محصول

عمل برگ چینی از اواخر بهار (خرداد) آغاز می شود و طی چند مرحاه تا اواخر شهریور انجام می گیرد . رنگ برگهای رسیده سبز تیره و رگبرگ اصلی روشن و کم و بیش براق می شوند . کناره برگهای رسیده و آماده برداشت کم و بیش پیچیده و قسمت فوقانی آن (نزدیک به نوک برگ) نیز خمیده می شود . برگهای رسیده سطح چسبناکی داشته و این گونه برگها به سهولت از ساقه جدا می شوند . هنگام جدا کردن برگهای رسیده از ساقه ، صدای خاصی به گوش می رسد که نشان می دهد برگ کاملا" رسیده و آماده برداشت است . عمل برگ چینی بهتر است صبح زود و یا بعدازظهر که هوا خنک است انجام گیرد . زیرا برداشت برگها در هوای آفتابی و گرم سبب تغییر رنگ و پژمرده شدن آنها و در نتیجه کاهش کیفیت توتون می شود .

رشد برگهای توتون به صورت همزمان صورت نمی گیرد . ابتدا برگهای پائینی می رسند و به طرف بالا ادامه می یابند . از این رو در طول سال چهار تا پنج نوبت می توان برگها را برداشت کرد . هر 5 تا 10 روز عمل برگ چینی را می توان تکرار کرد .

برگها ممکن است تحت تاثیر عوامل متعدد اقلیمی مانند تاخیر در کاشت ، سرد بودن هوا ، بارندگی زیاد و یا ازت فراوان با تاخیر برسند . و یا ممکن است رویش گیاهان با سرمای پاییز مواجه و دچار سرمازدگی شوند . در این حالت جهت تسریع در رسیدن برگها می توان از محلول شیمیایی رول – فراکت به مقدار 5/2 لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد . برداشت برگها در سطوح کوچک کشت با دست ولی در مقیاس وسیع با ماشینهای مخصوص برداشت توتون انجام می گیرد .

خشک کردن

پس از برداشت برگها آنها را در کوتاهترین زمان ممکن باید خشک کرد . قبل از خشک کردن ، برگها را باید برای این منظور آماده کرد . چند سانتی متر بالاتر از محل انتهای برگ ، به وسیله سوزن آنها را به نخهای نسبتا" ضخیمی به طول 50 تا 70 سانتی متر متصل می کنند . این عمل اصطلاحا" نخ کشی نام دارد . عمل نخ کشی باید طوری باشد تا حتی الامکان برگها مقابل یکدیگر قرار گیرند .

در بعضی کشورها به جای نخ کشی ، برگها را طور خاصی به یکدیگر می بافند سپس آنها را خشک می کنند .

هدف از خشک کردن برگهای توتون تنها خارج کردن رطوبت آنها نیست . بلکه برگهای خشک شده باید از خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی و بیوشیمیایی مطلوبی برخوردار باشند و هماهنگی مطلوبی بین مواد و عناصر و سایر ترکیبات برگ وجود داشته باشد تا طعم ، بو ، رنگ ، مقدار ((نیکوتین)) و... توتون حاصله مطلوب باشد .

مقدار رطوبت در برگهای توتون تازه برداشت شده متفاوت و در حدود 80 تا 90 درصد است . هنگام خشک شدن نه تنها قسمت اعظم این رطوبت تبخیر می شود بلکه 12 تا 20 درصد از سایر مواد و عناصر برگها نیز کاهش می یابد .