مرزه کوهی
نام انگلیسی: Montain savory
نام علمی: Satureia montana L.
خانواده: Lamiaceae
گیاه شناسی
گیاهی به ارتفاع 15 تا 40 سانتی متر و بر خلاف مرزه معمولی، دارای ساقه های متعددی است که عموما از یک تنه چوبی منشا می گیرند و به همین علت به نام متفاوت یعنی مرزه کوهستانی موسوم شده است. ساقه های راست آن، حالت پر پشت و فشرده بهم دارند. برگ های آن چرمی، براق، باریک و درازتر از فاصله هر دو میان گره اند. سطح برگ های آن در هر دو قسمت پهنک، فاقد تار است که خود مجموعا شناسایی آن را با اختلافات ظاهری که با مرزه دارد، آسان می سازد. گل های آن دارای جام سفید رنگ، منقوش به لکه های گلی یا گلی کم رنگ اند.
پراکنش
در منطقه مدیترانه پراکندگی دارد مانند آنکه در جنوب فرانسه، به حالت خودرو، در مناطق کم ارتفاع و در لای تخته سنگ های واقع در شیب دامنه ها می روید. در اسپانیا، ایتالیا، یوگسلاوی، یونان، بلغارستان و در سواحل شمالی دریای سیاه پراکندگی دارد.
ترکیبات شیمیایی و خواص درمانی
اعضای مختلف گیاه مانند انواع دیگر تیره نعناع، دارای اسانسی است که مقدار درصد آن در تمام دوران رویش گیاه، به حالت کم باقی می ماند. این اسانس از تری ترپن ها، اسید فنل ها و فلاونوئید ها تشکیل می یابد. حداکثر مقدار این اسانس معادل 15/0 (پانزده صدم) درصد قبل از زمان گل دادن است. ماده اصلی اسانس، کارواکرول می باشد که حدود 50 درصد کلی آن را تشکیل می دهد و بقیه شامل مواد دیگر، هیدروکربور های ترپنی، گلما ترپینن، پارا سیمن از الکل های ترپنی، لینالول، ترپینئول و غیره است. از بین مواد ازت دار، کولین Choline را می توان نام برد.
اختصاصات درمانی این گیاه مربوط به اسانس آن و مشابه مرزه است. یعنی اثر ضد عفونی کننده دارد. از اسانس این گیاه می توان جهت درمان بیماری های عفونی مجاری تنفسی و مجاری ادرار، از راه خوردن و یا با وارد راه رکتوم (روده بزرگ) استفاده به عمل آورد. در دندان پزشکی جهت درمان کرم خوردگی های پیشرفته دندان، با وارد کردن مقدار یک یا دو قطره در حفره دندان به منظور پانسمان دندان به کار می رود. درمان دندان باید با استفاده از آن در 3 دفعه، با رعایت فاصله 3 تا 5 روز، قبل از پر کردن نهایی دندان صورت گیرد.
از گیاهان مهم مولد عسل است.
تکثیر
روش تکثیر این گیاه با بذر به راحتی صورت می گیرد.