گل انگشتانه ارغوانی

نام انگلیسی: Foxglove

نام علمی: Digitalis purpurea L

تیره: Scrophulariaceae

مقدمه ای بر گل انگشتانه ارغوانی

مردم انگلیس از اوایل قرن دهم از گل انگشتانه ارغوانی به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند استفاده می کرده اند. در حال حاضر در اکثر فارماکوپه ها از برگهای گل انگشتانه ارغوانی به عنوان دارو یاد شده و خواص آن مورد بررسی قرار گرفته است. مواد موثره برگهای این گیاه سبب تقویت عضلات قلب شده و برای مداوای بیماریهای مربوط به قلب و دستگاه گردش خون استفاده می شود.

در حال حاضر صنایع داروسازی برخی کشورهای غربی از مواد موثره این گیاه داروهایی به نام ایزولانید و کاردینوکسین تولید و به بازار دارویی عرضه می کنند.

این گیاه همه ساله در سطوح وسیعی در کشورهای هلند ، آلمان و لهستان کشت می شود.

مشخصات گیاه گل انگشتانه ارغوانی

گل انگشتانه ارغوانی بوته ای است استوار ، دو ساله و به ندرت ممکن است سه تا چهارساله عمر کند. منشا این گیاه غرب اروپا گزارش شده و در جنگلها ، بیشه زارها و جادهای مرطوب می روید.

ریشه این گیاه مستقیم و طول آن 20 تا 30 سانتی متر است. در سال اول رویش برگهای طوقه ای تخم مرغی شکل تشکیل می شود. تعداد برگهای طوقه ای در گیاهان خودرو 15 تا 20، در حالی که در گیاهان اصلاح شده تعداد آنها به 60 تا 80 عدد می رسد. طول این برگها 50 سانتی متر و عرض آن 15 سانتی متر می باشد. رنگ برگها سبز تیره است ، سطح آنها ناصاف و دارای برجستگی و کم و بیش کرکدار است.

در سال دوم رویش ، گیاهان پس از گذراندن سرمای زمستان به ساقه می روند. ارتفاع ساقه متفائت و بین 100 تا 150 سانتی متر است. گلها در نواحی فوقانی ساقه ها تشکیل می شوند. گلها به شکل زنگوله و به رنگهای قرمز ، سفید یا ارغوانی هستند.  داخل گلها لکه های بنفش رنگی مشاهده می شود. برگهای پایینی دمبرگ کوتاهی دارند.

میوه از نوع کپسول است و داخل آن تعداد زیادی بذر تشکیل می شود. رنگ بذر قرمز تیره و وزن هزار دانه 05/0 تا 06/0 گرم است.

برگها حاوی ماده موثره از نوع گلیکوزیدهای استروئیدی مغذی قلب (3/0 تا 4/0 درصد) است. مهمترین آنها عبارتند از : "گلیکوزید و آب" ، "دیجتوکسین" ، "جیتوکسین" و "جیتالوکسین". برگها همچنین حاوی مقادیر متفاوتی ساپونین به نامهای "دیجیتونین" ، "جیتونین" و  "تیجونین" می باشند.

بذرها سه الی هفت سال از قوه رویشی مناسبی برخوردارند که با گذشت زمان از کیفیت رویشی آنها کاسته می شود.

بذرها 25 تا 30 روز پس از کاشت سبز می شوند. رویش گیاهان در سال اول بسیار کند و بطئی است و تنها برگهای طوقه ای تشکیل می شود. در سال دوم از اوایل بهار رویش سریع گیاه آغاز و اولین گلها در اواخر بهار (خرداد) ظاهر می شوند و گلدهی تا اوایل تابستان (مرداد) ادامه می یابد. میوه ها از اواسط مرداد تشکیل و به تدریج کامل می شوند.

کشت و تولید گل انگشتانه ارغوانی:

گونه های گل انگشتانه:1-      گل انگشتانه ارغوانی Digitalis purpurea2-      گل انگشتانه کرکدار Digitalis lanata مشخصات گیاه:گل انگشتانه ارغوانی بوته ای است استوار ،دو ساله و به ندرت ممکن است 3 تا 4 سال عمر کند.منشأ این گیاه غرب اروپا گزارش شده و در جنگلها ،بیشه زارها و جاهای مرطوب می روید.ریشه این گیاه مستقیم و طول ان 20 تا30 سانتی متر است. در سال اول رویش برگهای طوقه ای تخم مرغی شکل تشکیل میشود. تعداد برگهای طوقه ای در گیاهان خودرو 15تا 20 ،در حالی که در گیاهان اصلاح شده تعداد انها به 60تا 80 عدد می رسد.طول این برگها 50 سانتی متر و عرض انها 15 سانتی متر می باشد.رنگ برگ ها سبز تیره است،سطح انها نا صاف و دارای برجستگی و کم و بیش کرکدار است.در سال دوم رویش ،گیاهان پس از گذراندن سرمای زمستان به ساقه می روند.ارتفاع ساقه متفاوت و بین 100تا150 سانتی متر است.گلها در نواحی فوقانی ساقه ها تشکیل می شوند.گلها به شکل زنگوله و به رنگهای قرمز،سفید یا ارغوانی هستند. داخل گلها لکه های بنفش رنگی  مشاهده می شود.برگهای پائینی دمبرگ کوتاهی دارند.میوه از نوع کپسول است و داخل ان تعداد زیادی بذر تشکیل می شود.رنگ بذر قرمز تیره و وزن هزار دانه 05/0 تا06/0 گرم است.برگها حاوی ماده موثره از نوع گلیکوزیدهای استروئیدی مغذی قلب (3/0 تا4/0 درصد)است.مهمترین انها عبارتند از :گلیکوزید آ و ب،دیجیتوکسین،جیتوکسین و جیتالوکسین. برگها همچنین حاوی مقادیر متفاوتی ساپونین به نامهای دیجیتونین،جیتونین و تیجونین می باشند.بذرها 3 الی 7 سال از قوه رویشی مناسبی برخوردارند که با گذشت زمان از کیفیت رویشی انها کاسته می شود. بذر ها 25 تا 30 روز پس از کاشت سبز می شوند.رویش گیاهان در سال اول بسیار کند و بطئی است و تنها برگهای طوقه ای تشکیل می شود . در سال دوم از اوایل بهار رویش سریع گیاه اغاز  و اولین گلها در اواخر بهار ظاهر می شوند و گلدهی تا اوایل تابستان ادامه می یابد.میوه ها از اواسط مرداد تشکیل و به تدریج کامل می شوند.

نیازهای اکولوژیکی گل انگشتانه ارغوانی

مناطق جنگلی و مرطوب(رطوبت 70درصد)برای رویش این گیاه مطلوب است. خاکهایی با بافت متوسط غنی از مواد هوموسی خاکهای مناسبی برای تولید گل انگشتانه ارغوانی هستند . این گیاه در طی رویش به نور کافی نیاز دارد. نیاز ابی گل انگشتانه زیاد است و در مناطقی که بارندگی سالانه 600 تا 650 میلی متر باشد می توان آن را با موفقیت کشت کرد. این گیاه سرمای 4 درجه سانتی گراد را تحمل می کند ولی برای مدت طولانی قادر به تحمل درجه حرارتهای ایین نمی باشد . نتایج تحقیقات یکی از محققاننشان می دهد که این گیاه در اندونزی در ارتفاعات 1200 متر از سطح دریا به گل نمی رود. pH خاک برای گل انگشتانه ی ارغوانی بین 5/4 تا 2/8 مناسب است.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز گل انگشتانه ارغوانی

مواد و عناصر غذایی مناسب نقش عمده ای در افزایش عملکرد برگ دارد. تحقیقات نشان می دهد کودهای حیوانی کاملا پوسیده سبب افزایش عملکرد برگ و ماده موثره ی آن می شود. محققان معتقدند افزودن 50 کیلوگرم در هکتار ازت در سال اول رویش (یک و نیم تا دوماه بعداز سبز شدن بذر) و 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر اوایل بهار سال دوم رویش نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آنها همچنین اظهار می دارند که کاربرد بیش از اندازه ی فسفر اگر چه ممکن است سبب افزایش سطح برگها شود ولی از میزان ماده موثره ی آن می کاهد.

آماده سازی خاک برای کاشت گل انگشتانه ارغوانی

فصل پاییز پس از افزودن کود حیوانی مورد نیاز شخمعمیقی زده می شود و اواخر زمستان باید زمین را تسطیح و بستر خاک را برای کاشت گیاه آماده نمود .زمین باید فاقد پستی وبلندی باشد زیرا آبا ایستایی سبب کاهش عملکرد می شود.

تاریخ و فواصل کاشت گل انگشتانه ارغوانی

زمان مناسب برای کاشت مستقیم بذر در زمین اصلی اواخر پاییز یا اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) است . فقاصله ی ردیف های کاشت بین 45 تا 50 سانتی متر مناسب است. عمق بذر گل انگشتانه ارغوانی  در موقع کاشت نباید بیش از نیم سانتی متر باشد .مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 4 تا 5 کیلوگرم است . اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) زمانمناسبی برای کاشت بذرها در خزانه هوای ازاد است. بذرها در ردیف هایی به فاصله 10 سانتی متر و به عمق نیم سانتی متر کشت می شوند.

روش کاشت گل انگشتانه ارغوانی

کاشت گل انگشتانه به وسیله ی بذر و به دو روش مستقیمو غیر مستقیم انجام می گیرد . به منظور افزایش قوه ی نامیه توصیه می شود بذرها را دو تا سه روز در آب با دمای 30 درجه سانتی گراد خیساند.

کشت مستقیم گل انگشتانه ارغوانی

در زمان مناسب اقدام به کشت ردیفی بذر در زمین اصلی می شود . در هر متر طول باید 70 تا 80 عدد بذر قرار گیرد . پس از کاشت بلافاصله زمین را باید آبیاری نمود .

کشت غیر مستقیم گل انگشتانه ارغوانی

اوایل بهار بذرها را در خزانه ای که بستر آن کاملا آماده شده است کشت می کنیم . بافت خاک خزانه باید متوسط و غنی از ترکیبات هوموسی باشد. آبیاری منظم سطح خزانه و وجین علفهای هرز آن ضرورت دارد . چون این گیاه دوساله است و کاشت غیر مستقیم آن هزینه زیادی را می طلبد از این رو کشت مستقیم گونه های مختلف گل انگشتانه توصیه می شود.

مراقبت ونگهداری گل انگشتانه ارغوانی

رشد اولیه گل انگشتانه ارغوانی بسیار کند و بطئی است و علفهای هرز در این مرحله کسترش خواهند داشت . از اینرو مبارزه با علفهای هرز در طول رویش گیاهان ضروری است . قبل از کاشت هم از علفکش داکتال به مقدار 8 تا 10 کیلوگرم در هکتار می توان استفاده نمود . بعد از کشت و قبل از رویش بذرها نیز از علفکش گراماکسون 8 درصد می توان استفاده کرد. مبارزه شیمیایی با علفهای هرز به تنهایی کافی نیست و در طول رویش گیاهان 2 تا 3 بار با استفاده از کولتویواتور باید اقدام به وجین علفهای هرز نمود. آفات ممکن است خساراتی را به بار آورند . برای مبارزه با افات می توان از آفتکش های مناسب مانند محلول BI58 استفاده کرد.

برداشت محصول گل انگشتانه ارغوانی

نظر محققان در مورد زمان برداشت برگ گل انگشتانه ارغوانی مختلف است . یکی از محققان معتقد است که باید در سال دوم رویش و در مرحله گلدهی برگها را برداشت کرد. در حالی که عده ای دیگر اظهار می دارند که هیچ تفاوتی از نظر ماده موثره بین برگهای برداشت شده در سال اول و سال دوم رویش وجود ندارد . تحقیقات در همینمورد نشان می دهد که برگهای طوقه ای برداشت شده در سال اول از نظر گلیکوزید بسیار غنی تر از برگهای برداشت شده در سال دوم رویش است. پس از برداشت بلافاصله باید به خشککردن برگها اقدام نمود . دمای مناسب برای خشککردن برگها 80 درجه سانتی گراد است . تحقایقات نشان می دهد وجود آنزیم های تجزیه کننده گلیکوزید مانند دیژی پورپوراز در برگ سبب تغییر شکل و از بین رفتن گلیکوزیدها می شود . این آنزیم ها در دمای 50 تا 60 درجه سانتی گرتد فعال هستند . چنانچه گیاهان در دمای 80 درجه سانتی گراد خشک شوند این آنزیم ها نیز تجزیه می شوند . مقدار عملکرد برگ خشک 5/1 تا 2 تن در هکتار و مقدار بذر تولیدی هر هکتار 250 تا 350 کیلوگرم می باشد.

داروهای تولید شده از گل انگشتانه ارغوانی

در حال حاضر صنایع داروسازی برخی کشورهای غربی از مواد موثره ی این گیاه داروهایی به نام ایزولانید و کاردینوکسین تولید و به بازار دارویی عرضه می کنند.